ENC lunchbijeenkomst: Practice what you preach

Mark van Buuren, in het dagelijkse leven managing director van Radancy, een in Capelle aan den IJssel gevestigd adviesbureau bedrijf dat gespecialiseerd is op het gebied van IT, recruitement en campagnestrategieën, gooide enkele jaren geleden het roer volledig om na vakanties in IJsland en Noorwegen die zijn ogen openden. Die ervaringen vormden de “zo kan het ook” spiegel voor Van Buuren die op zíjn beurt zomaar de “zo kan het ook” spiegel kan betekenen voor de aanwezige deelnemers van deze lunchbijeenkomst in het NH Hotel in Capelle. In de eigenwijze ogen van Van Buuren is duurzaamheid vooral een kwestie van practice what you preach, als moderne variant van de slogan een beter milieu begint bij jezelf die de overheid jaren geleden de wereld in slingerde.

Natuurlijk oogstte Van Buuren voornamelijk gefronste wenkbrauwen toen hij kort uiteenzette hoe en waarom hij leefde zoals hij leefde. Het had wat weg van een recept uit grootmoeders receptenboek: men kope een stuk grond, men tele bomen, planten, groenten en fruit, men houde kalkoenen en kippen, eenden, zwijnen, men bouwe en verbouwe zelfstandig alles wat te bouwen en verbouwen valt, men rekene uit hoeveel zonnepanelen, heatpipes en warmtepompen nodig zijn om de vier percelen en vier gezinnen te kunnen voorzien in hun primaire levens- en energiebehoeften en men leve! Doel?

Een leefomgeving creëren die zo min mogelijk afhankelijk is van supermarkten en van energie- en waterbedrijven. De confronterende Van Buuren predikt pragmatisme, zelfstandigheid, zelfredzaamheid, nuchterheid en vooral positivisme. Want, lieve mensen, het kán allemaal anders, alleen moeten keuzes worden gemaakt.

Na deze introductie, ondersteund met krachtig beeldmateriaal, valt een stilte in de Barbizonzaal waarvan plakjes kunnen worden gesneden. Onwennigheid in strijd met ongemak. Kán dit echt? Gebeurt dit allemaal echt in de slagschaduw van het hypervolle, gecultiveerde en geïndustrialiseerde metropoolgebied Rotterdam-Rijnmond?

Wordt Van Buuren deze middag gezien als een Don Quichotte die het gevecht is aangegaan met de afhankelijkheid van de economische ketens waaraan het volk decennialang gebonden is door tal van overheden (van links tot rechts, benadrukt Van Buuren)?
Is hij een milieufreak? Een luchtfietser? Een idealistische wereldverbeteraar? Een overijverige Willie Wortel misschien?

‘De economie is superefficiënt ingericht’, zegt hij, ‘de afhankelijkheid van de diverse schakels in de internationale economie is enorm. Het is net een kaartenhuis of een rij dominostenen. Voorbeeld? Europa ondervindt nog altijd hinder van het containerschip Ever Given dat in maart 2021 vastliep in het Suezkanaal… We zijn te afhankelijk geworden van de import van onder meer medicijnen, computeronderdelen, grondstoffen. Denk aan de gascrisis die Poetin in zijn eentje wist te veroorzaken. Fatalistisch? Nee realistisch.

Er zit niets genoegzaams in het betoog van Van Buuren, noch in zijn toon. Hij spreekt rustig en nuchter, zelfs als hij vraagtekens plaatst bij de filosofie van de overheid om de samenleving voor te spiegelen dat deze maakbaar zou zijn door talloze onbenullige, bureaucratische en onzinnige regeltjes en verordeningen in het leven te roepen.

‘Wie van jullie heeft een continuïteitsplan?’, vraagt hij de aanwezigen. ‘Ons bedrijf Mark, maar eerlijk gezegd hebben we die alleen omdat die verplicht is gesteld door derden… zonder continuïteitsplan kan ik geen zaken met hen doen…’, zo luidt de eerlijke repliek die de vinger op de gevoelige plek legt: negen van de tien ondernemers volgen gedwee alle complianceregels omdat het voorgeschreven wordt en niet vanuit een principiële of zelf overwogen keuze.

De afhankelijkheid van elektriciteit en daarmee van de nationale elektriciteitsbedrijven is simpelweg té groot en wordt -volgens Van Buuren- door de “pappen en nathouden” overheid moedwillig ingezet als een politiek instrument. Korte termijn oplossingen voor structurele vraagstukken worden vaak vlak voor verkiezingen aangedragen als zand in de ogen van de kiezer, aldus een zelfverzekerde Van Buuren die in een volgende afbeelding het aantal storingen van netbeheerder TenneT in één maand tijd schetst. De lijst is zo lang en de lettertjes en cijfertjes zó klein, dat een deelneemster wanhopig meldt dat ze het allemaal niet kan lezen waarmee Van Buuren zijn punt gemaakt heeft.

Deel één van de lunchbijeenkomst wordt afgesloten met een worst case scenario dat Van Buuren onder de noemer Blackout toont. Wat zijn de gevolgen als álles plotsklaps uitvalt? Er is immers een chronisch tekort aan vakbekwame technici die het aantal storingen adequaat het hoofd kunnen bieden. Van Buuren voorspelt complete anarchie in een tijdsbestek van 48 uur.

Tijd voor de lunch…

De boodschap van Van Buuren voelt als een steen in de maag, spreekwoordelijk uiteraard, want de door het NH Hotel verzorgde lunch is zoals altijd voortreffelijk. Weer overheerst stilte, de bedachtzame variant. Een gemiddelde ondernemer staat bekend om zijn/haar creativiteit, optimisme en weerbaarheid, maar déze specifieke tegenstander (de afhankelijkheid, haar impact en vooral haar broosheid) is onbekend. Bovendien is geen enkele advocaat van de duivel in staat een gat te slaan in Van Buurens betoog. De vraag is alleen: hoe maak je de vertaalslag van zijn micro-leefomgeving in Berkenwoude naar de macro-wereld van de aanwezige ondernemers.

“De grootste winst van zelfvoorziening is vrijheid.” - EPICURUS

In deel twee is ruimte gemaakt voor oplossingen. De Off-Grid (letterlijk “van het net af”) mogelijkheden die per nu, as we speak, realiseerbaar zijn voor u en mij zijn talrijk. Aan de hand van drie modellen accu’s (“met een omvormertje”), van klein naar groot, laat Van Buuren zien wát zoal mogelijk is, variërend van een kleine en betaalbare accu waarmee het hele weekend kan worden gebarbecued en gevaren met het plezierbootje tot aan grotere generatoren die hele woonblokken van elektriciteit kunnen voorzien.

Op politiek niveau moet goed moreel burgerschap ondersteund en gesubsidieerd worden. Volgens Van Buuren werkt dit beter dan het opleggen van een ontelbare hoeveelheid aan vrijheidsbeperkende voorschriften. De vier huishoudens die deel uitmaken van zijn autarkische leefomgeving besparen 90 duizend euro (!) per jaar op hun energierekening. Alle investeringen heeft men in 5 jaar terugverdiend.

Van Buuren benadrukt het collectiviteitsbeginsel: het belang van het samen-zijn en samen-doen. In een app kunnen de bewoners van zijn leefomgeving checken wanneer welk apparaat beschikbaar is. Dit heeft tevens een positief psychologisch effect, omdat het de bewustwording vergroot.

‘Creëer je eigen bubbel net als wij deden en doe wat je kunt. Daar begint het bij. Stap af van het idee dat Vadertje Overheid alles wel zal oplossen. Vele bedrijfssectoren komen pas in actie als iets echt opgelegd wordt, maar wees proactief.’

Ondernemersbijeenkomsten als deze vormen een prachtige gelegenheid om, vanuit zowel het bedrijfsleven als vanuit de gemeentelijke diensten die deze woensdagmiddag aanwezig waren, de krachten te bundelen om te kijken waar wat op welk termijn mogelijk is, met in het achterhoofd de unieke leefomgeving die de vooruitstrevende visionair Mark van Buuren heeft gerealiseerd.

Met die boodschap schudde ik na afloop buiten de hand van Mark van Buuren – we waren immers beiden op de fiets. Practice what you preach!